رنگین کمان
رنگین کمان، همان گونه که از نامش پیداست، کمانی متشکل از چند رنگ است. اگر هنگام بارش باران، خورشید در آسمان ظاهر شود، رنگین کمان به وجود می‌آید. نور خورشید، که ما آن را معمولا سفید می‌بینیم، ترکیبی از هفت رنگ مختلف است. این هفت رنگ عبارت‌اند از: بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز. به این ترتیب اگر نور خورشید تجزیه شود، نواری متشکل از هفت رنگ پدیدار می‌شود که به آن«طیف» می‌گویند.
رنگین کمان معمولا بعد از بارش باران، یعنی زمانی که هوا پر از قطرات ریز آب است، ظاهر می‌شود. در واقع هر کدام از این قطرات مانند یک منشور کوچک عمل می‌کنند. نور خورشید پس از عبور از میان قطرات باران می‌شکند و به هفت رنگ تشکیل دهنده خود تجزیه می‌شود. هر جزء تشکیل دهنده نور خورشید با زاویه شکست مخصوص به خود می‌شکند؛ به همین دلیل ما آنها را به هفت رنگ مختلف می‌بینیم.
معمولا یک رنگین کمان کامل دو کمان اصلی و ثانویه دارد. کمان اصلی پررنگ‌تر و درخشان‌تر از کمان ثانویه است. در رنگین کمان اصلی ترتیب قرار گرفتن رنگ‌ها از بالا به پایین عبارت است از: قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش.
ترتیب قرار گرفتن رنگ‌ها در کمان ثانویه عکس کمان اصلی است؛ یعنی بنفش بالاترین و قرمز پایین‌ترین رنگ است. کمان ثانویه بالای کمان اصلی شکل می‌گیرد. در واقع این کمان در اثر شکسته شدن مجدّد پرتوهای نور به وجود می‌آید.
وقتی نور سفید از منشور می‌گذرد، چه روی می‌دهد؟
هر کسی می‌تواند به آسانی این کار را انجام داده و نتیجه را مشاهده نماید. اگر منشوری را در مقابل پرتوهای خورشید قرار داده و در مقابل آن نیز پرده سفیدی را بگذاریم، وضعیتی بدون منشور بر روی پرده سفید مشاهده می‌شود. تصویر کشیده‌ای مشاهده می‌شود که بالای آن آبی کمرنگ است. از این مشاهده نتیجه می‌شود، که نور سفید خورشید ممکن است از اشعه‌ای به رنگهای گوناگون تشکیل شده باشد. از اشعه‌ای که بیشترین انکسار را دارد تا اشعه سرخ که کمترین انکسار را دارد (نور مرکب یا غیر تکفام).
اگر محدودیت جزئی در نور ورودی به منشور ، از طریق ایجاد یک سوراخ اعمال کرده و یک عدسی در مسیر پرتو نور وارد کرده که تصویر سوراخ کوچک را بر پرده متمرکز سازد، با رضایت خاطر نواری از رنگهای روشن به ترتیب: سرخ ، نارنجی ، سبز ، آبی و بنفش را مشاهده خواهیم کرد. در حقیقت یک طیف نما ساختیم که رنگهای مختلفی را که نور سفید از آنها تشکیل یافته و قابلیت انکسار متفاوت دارند، تجزیه و قابل مشاده می‌سازد.
باور غلط درباره رنگین کمان
در رنگین کمان هفت رنگ وجود دارد.
در روزهای بهاری و هر از گاهی در آسمان آفتابی، شاهد بارش زیبای باران هستیم. هنگام بارش باران، اندکی صبر کنید و به جای این که بخواهید به سرعت برای در امان ماندن از خیس شدن، از زیر آن فرار کنید، به اطراف خود با دقت نگاه کنید، چه پدیده جالبی در آن اطراف وجود دارد؟ بله درست متوجه شده اید، یک رنگین کمان، با هفت رنگ زیبا.
هفت رنگ، باز هم دقت کنید، آیا واقعاً رنگین کمان هفت رنگ دارد؟ قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش. آیا این هفت رنگ را می توانید در رنگین کمان به وضوح ببینید؟
در نوار رنگین کمان، مابین این رنگ هایی که از آن ها نام بردم، رنگ های دیگری نیز وجود دارد، در واقع در هر رنگین کمان، تعداد بسیار زیادی رنگ وجود دارد و مرز مشخصی بین این رنگ ها وجود ندارد، بلکه طیفی از رنگ ها وجود دارد، ولی با این وجود تعداد بسیار زیادی کتاب هنوز این گونه بیان می کنند که رنگین کمان هفت رنگ دارد. به عنوان مثال بین زرد و سبز در رنگین کمان، ما رنگ زرد ـ سبز داریم، و بین سبز و زردـ سبز، رنگ سبزـ زرد متمایل به سبز وجود دارد، و همین طور بین آن ها رنگ های بی شمار دیگری می توانیم پیدا کنیم. واقعاً چند رنگ در رنگین کمان وجود دارد؟ سی رنگ؟ شصت رنگ؟ در واقع بهتر است بگوییم که هفت رنگ متمایز و قابل تشخیص در رنگین کمان وجود دارد، نه بیشتر، ولی در بین هر کدام از این رنگ ها، طیفی از رنگ ها را می توانید مشاهده کنید.
نکاتی جالب درباره رنگین کمان :
1ـ در زمان مشاهده رنگین کمان، خورشید در پشت سر شما قرار دارد و دقیقاً مقابل خورشید، مرکز رنگین کمان وجود دارد.
2ـ رنگین کمان زمانی تشکیل می شود، که ارتفاع خورشید در بالای افق بیش از 54 درجه نباشد.
3ـ رنگین کمان نه در آسمان های دور دست، بلکه در هوای نزدیک به ما، در هر کجا که خورشید به قطره های باران می تابد، ظاهر می گردد. رنگین کمان زمانی تشکیل می شود که نور خورشید در آسمان تجزیه شود. این تجزیه به وسیله قطره های آب باران صورت می گیرد، در واقع نور پس از عبور از قطره آب تجزیه می شود و به صورت طیفی از رنگ ها در می آید.
4ـ نور خورشید به این دلیل سفید رنگ است که زیرا ترکیبی از همه رنگ هایی است که با چشم انسان قابل رویت می باشند و اگر منشوری در برابر آن قرار دهیم، رنگ های تشکیل دهنده آن را خواهیم دید.
5ـ اگر برای شما این سوال پیش آمده، که چرا رنگین کمان به صورت کمان دیده می شود، بهتر است به این صفحه از سایت تبیان مراجعه کنید، تاجواب سوال خود را پیدا کنید.
6ـ اگر دو نفر در کنار هم باشند، رنگین کمان هایی که هر یک از آن دو مشاهده می کنند، با یکدیگر متفاوت است.
